तुलापूर

http://marathahistorian.blogspot.com/ pl click on this

पहेले संभाजी महाराज की समाधी तुलापुर में है ऐसे सबको लगता था. पर इतिहासाचार्य वा.सी.बेंद्रे की खोज के कारन संभाजी जी की समाधी वदुज में है उसका पता चला |बेंद्रे के खोज और उस समय के इतिहासकार ने मिलके वदुज में खुद साफ़ सफाई करके,छत्रपति संभाजी की समाधी का सच समाज के सामने लानेका बहोत बड़ा योगदान दिया है,हर साल वदुज (कोरेगांव में )मार्च में बहोत बड़ी तादाद में लोग वहां आके संभाजी को श्रधांजली देते हैं|

प्रारंभी संभाजी महाराजांची समाधी तुळजापूर मध्ये आहे असा समज होता. कालांतराने व विषय संदर्भ मिळाल्या नंतर ही मूळ समाधी वडू-बद्रूक येथे असल्याचे श्री बेंद्रे आणि इतर अभ्यासकांच्या ध्यानात आले. या वास्तूची निश्चिती करण्याकरिता श्री.वा.सी.बेंद्रे यांनी संबंधितांना एकत्रित करून वडूला येण्याचे आव्हान केले . या वास्तूची स्थिती दुर्लाक्षित होती. तेथील वृंदावन झाडाझुडपांनी आणि निवडुंग याने पूर्ण झाकून गेले होते.हा सर्व परिसर स्वच्छ करण्यास श्री बेंद्रे यांनी पुढाकार घेतला. वृंदावन मोकळे व स्वच्छ झाले. आणि सत्य प्रकाशात आले. प्रतिवर्षी फाल्गुन व || ३० ?(अमावास्येला) तेथे संभाजी महाराजांचा स्मृतिदिन योजला जाऊ लागला.संभाजी महाराजांचे भव्य पूर्णाकृती स्मारक उभारण्याचे श्रेय पुण्यातील धरमवीर संभाजी प्रतिष्ठानला मिळाले आहे.येथून प्रतिवर्षी स्मृतिदिनाला असंख्य तरुण आणि इतिहासप्रेमी नागरिक वडू येथील कार्यक्रमाला जात असतात.त्यामुळे वडूचे संभाजी स्मारक (छत्री) नव्या पिढीचे स्फूर्तीस्थान बनले आहे.यामागे सुद्धा श्री वा.सी.बेंद्रे यांचे मोठे योगदान आहे.

१ फेब्रुवारी १६८९ या दिवशी सख्खा मेहुणा गणोजी शिर्के याच्या फितुरीमुळे संगमेश्वर या ठिकाणी संभाजीराजे काही वतनदारांची गाऱ्हाणी ऐकत असतांना पकडले गेले. त्या वेळी मोगलांनी लाखो सैनिकांच्या बंदोबस्तात राजांची धिंड काढली. त्यांना शारीरिक आणि मानसिक यातना दिल्या. विदूषकाचा पोषाख घालून, लाकडी सापळयात हातपाय अडकवण्यात आले. रक्‍तबंबाळ अवस्थेतील संभाजीराजांचे तत्कालीन चित्रकाराने रंगवलेले चित्र नगर येथील संग्रहालयात आजही आहे. असंख्य यातना सहन करणार्‍या या तेजस्वी हिंदु राजाची नजर अत्यंत क्रुद्ध आहे, असे त्या चित्रात दिसते. संभाजीराजांच्या स्वाभिमानाचा परिचय त्या क्रुद्ध नजरेवरूनच होतो. . १५ फेब्रुवारी १६८९ या दिवशी औरंगजेबाबरोबर राजांची दृष्टीभेट पेडगावच्या किल्ल्यात झाली. `काफिरांचा राजा सापडला' म्हणून औरंगजेबाने नमाज पढून अल्लाचे आभार मानून अत्यानंद व्यक्‍त केला. त्या वेळी संभाजीराजांना औरंगजेबाचा वजीर इरवलासखान याने शरण येण्याचे आवाहन केले. संतप्‍त संभाजीराजांनी औरंगजेबाला मुजरा करण्यास नकार दिला. तो एकनिर्णायक क्षण होता. महाराजांनी वैयक्‍तिक सुखाच्या अभिलाषेपेक्षा हिंदुत्वाचा अभिमान महत्त्वाचा मानला. आपल्या वडिलांनी निर्माण केलेली स्वाभिमानाची महान परंपरा त्यांनी जपली. यानंतर दोन दिवसांत औरंगजेबाच्या अनेक सरदारांनी त्यांचे मन वळवण्याचा प्रयत्‍न केला. त्यांना `मुसलमान झाल्यास जीवदान मिळेल', असे सांगण्यात आले; परंतु स्वाभिमानी संभाजीराजांनी या मुसलमान सरदारांचा सतत अपमान केला. धर्मासाठी बलीदान करून इतिहासात अमर झालेले शंभूराजे शेवटी पापी औरंग्याने त्यांचे डोळे फोडले, जीभ छाटली तरीही राजांना मृत्यू स्पर्श करू शकला नाही. दुष्ट मोगल सरदारांनी त्यांना प्रचंड यातना दिल्या. त्यांच्या दिव्य धर्माभिमानाबद्दल त्यांना हे सारे भोगावेच लागले. १२ मार्च १६८९ या दिवशी गुढीपाडवा होता. हिंदूंच्या सणाच्या दिवशी त्यांचा अपमान करण्यासाठी ११ मार्चच्या फाल्गुन अमावस्येला संभाजीराजांची हत्या करण्यात आली. भाल्याला त्यांचे मस्तक टोचून मोगलांनी त्याची धिंड काढली. अशा प्रकारे १ फेब्रुवारी ते ११ मार्च असे ३९ दिवस यमयातना सहन करून संभाजीराजांनी हिंदुत्वाचे तेज वाढवले. धर्मासाठी बलीदान करणारा हा राजा इतिहासात अमर झाला.